بیومکانیک میرهولد

من می‌توانم هم‌زمان 12 یا 13 قانون بیومکانیک را برای تمرینات یک بازیگر شرح دهم اما وقتی این تمرینات را پالایش و بررسی می‌کنم بیش از 8 مورد نیستند. (وسوالد میرهولد)

بیومکانیک یک سیستم تمرینی برای بازیگران بود که میرهولد بعد از انقلاب ابداع کرد. هر چند این سیستم به‌طور واضح و کامل درک نشد اما میرهولد به‌دلیل خلاقیت‌های منحصربه‌فردش به‌عنوان برجسته‌ترین کارگردان آوانگارد انقلابی، توجه گسترده و عمده‌ای را به خود جلب کرد.

به‌طور کلی، استنباط خود میرهولد درباره بیومکانیک ـ که اغلب در طول دوران زندگی‌اش غیرقابل تغییر مانده ـ متکبرانه و خودنمایانه و در عین حال فروتنانه به نظر رسیده است. مخصوصاً زمانی که میرهولد این مفهوم را مطرح کرد که سلطه بیومکانیک بر بازیگر تمام توانایی‌های لازم را برای انجام حرکات حسی به او می‌دهد. مهارت‌هایی که زمان زیادی از زندگی معمول یک بازگیر برای فراگرفتنشان صرف می‌شود.

منتقدان روسی و غربی به‌طور متناوب درباره کاربردهای تئاتری بیومکانیک دچار سردرگمی شده‌اند. زیرا در کلاس‌های بازیگری میرهولد، به جز تمرینات بیومکانیک، تمرینات دیگری مانند آکروبات، رقص مدرن و هماهنگی بدن نیز ارائه می‌شدند و همچنین به جز این روش‌های ظاهراً متضاد، بنیان‌های مشابه تئوری‌های میرهولد و سیستم بازیگری فراانقلابی اولیه او نیز در این سردرگمی نقش ایفا کرده‌اند.

16 تمرین در استودیو میرهولد

اولین تمرینات بازیگری میرهولد قبل از انقلاب به‌وجود آمدند و دست‌کم به دوره‌ای از حرکات صحنه‌ای بازمی‌گردند که میرهولد در سال 1984، در استودیو خیابان پترزبورک با ولادیمیر سولودیف متخصص کمدیادلارته و تئاتر اسپانیایی قرن هفدهم کار می‌کرد. میرهولد سری 16گانه‌ای از اتودهای پانتومیم‌گونه را که او و سولودیف از چندین‌گونه فرهنگ تئاتری گرفته بودند به‌وجود آورد. تک‌تک این 16 تمرین با این هدف طراحی شده بودند که به هنرجویان یک سری اصول ویژه و خاص از حرکات نمایشی را یاد بدهند. مثلاً اینکه چگونه در یک دایره یا یک مربع و یا یک مثلث حرکت کنند. یا اینکه چگونه یک سری متناوب از رویدادها و کاراکترهای با عدد زوج، روی شیوه‌های بازیگری و ارتباط میان حرکات و جابه‌جایی در صحنه بازی یا مرزهای پرسینیوم تأثیر می‌گذارد. سنت‌های عجیب و غریب مقتضی تئاتر شامل تضاد میان زمان و مکان واقعی در صحنه و زندگی، رابطه میان گام‌های موسیقی و حرکت (شامل عقیده مکث در حرکت)، کارکردن با امکانات موجود روی صحنه، اثرات بازی روی تماشاگر (تفاوت میان حرکات زیرپوستی و ژست‌های اغراق‌شده). این تمرینات که بعضی از آن‌ها به‌صورت همگانی در 12 فوریه و 2 و 29 مارس 1915 اجرا شده بودند با بیومکانیکی که بعداً میرهولد به‌وجود آورد شباهت زیادی داشتند.

میرهولد در این 16 اتود تلاش کرد که یک محدوده و سیستم دقیق و فشرده از تمریناتی را خلق کند که دارای تمام وضعیت‌های احساسی اساسی و بنیانی که یک بازیگر در روی صحنه باید با آن‌ها مواجه شود باشد.

البته این تمرینات از نظر کاربردی با تمرینات بیومکانیک متفاوت بودند. این 16 اتود کلا به کارهای قبل از انقلاب میرهولد وابسته بودند که اختلاط و ترکیبی از بسیاری از استانداردهای تئاتر سنتی بودند درحالی‌که بیومکانیک به‌عنوان یک سیستم فراجهانی برای به‌کارگیری شیوه‌های تئاتری به‌وجود آمد.

شکی نیست که درماندگی میرهولد و سولودیف برای کشف حرکات تئاتر الیزابتن یا تکنیک‌های تمرینی کمدیادلارته، آن‌ها را به سوی خلق چنین سیستمی سوق داد.

این 16 اتود حتی بیش از شکل مورد تصور آن‌ها همانندی‌هایی با بیومکانیک دارند، به‌طور مثال در تمرین دایره یا در استفاده از فریادها و گریه‌ها به جای کلمات.

اگرچه که تنها جزئیاتی که ما از این تمرینات داریم چندین موردی هستند که در 1915 و در ژورنال تئاتری میرهولد شرح داده شده‌اند ـ عشق برای درخت‌های پرتقال (انتشارات براون 1979، ص 151ـ149) ـ اما عنوان و شرح کوتاه عمومی این تمرینات خواننده را با بعضی اطلاعات برای درک امکان شیوه‌های تمرینات بازیگر آشنا می‌کند.

1ـ دو سبد یا چه کسی بهتر است. یک اتود ترکیبی با ملزومات قدیمی

2ـ دو جنگجو، یک پیرزن و یک مار و صعودی خونین در یک خیمه. یک پانتومیم که به‌وسیله سولودیف و میرهولد ساخته شده است.

3ـ اوفلیا، اتودی از صحنه‌های جنون‌آمیز هملت ...

.

.

.

.

.

.

خوانندگان و علاقمندان محترم می توانند مطلب کامل این مقاله را از طریق مراجعه به سایت http://www.magiran.com دریافت و مطالعه فرمایند.